Kimler taş oluşumu için risk altındadır?
Testesteron => oksalat sentezini ve kristalizasyonu arttırır
Östrojen => sitratın (taş oluşumunu engeller) idrara atılımını arttırır
Gıdalarla ilişkisi var mıdır?
Evet bazı taş tiplerinde beslenme alışkanlıklarının taş oluşumu ile ilişkisi vardır. Burada Dengeli beslenme esastır.
Böbrek taşının zararları nelerdir?
Böbrek taşları şiddetli ağrıya neden olabilmeleri dışında böbrek tıkanıklığı, böbrekte kalıcı fonksiyon kaybı ve böbrek yetmezliğine sebep olabilir.
Enfeksiyona zemin hazırlayarak diğer organların da fonksiyonlarının bozulmasına ve ağır enfeksiyon tablolarına (ürosepsis) neden olabilir.
Taş oluşmaması için neler yapabilirim?
Düzenli fizik aktivite, yeterli sıvı tüketimi ve dengeli beslenme çok önemlidir. Eğer bir taş hastası iseniz hekiminizden beslenme alışkanlıklarınız ile ilgili muhakkak bilgi almanızda yarar var. Tekrarlayan taş atakları olan hastalar da altta yatan metabolik nedenlerin araştırılması, medikal (ilaç) tedavi gerekli olan hastalarda düzenli kontrollerin yaptırması önem arz etmektedir.
Böbrek taşlarında tanı nasıl konulur?
Semptomatik taşlar ağrıya neden olarak hastayı hekime yönlendirirken asemptomatik (sessiz) taşlar da ise çoğunlukla insidental (tesadüfen) tanı konulur.
Tanı koymak için biyokimyasal ve radyolojik yöntemlerden faydalanırız. İdrar tetkiki, gerekli durumlarda kan tetkikleri yapılır ve görüntüleme yöntemine karar verilir. Ultrasonografi primer tanı yöntemi olup radyasyon içermemesi ve kolay uygulanabilir olması en önemli avantajıdır. Ancak sensitivitesi düşüktür (%45). Yani var olan taşı tespit edemeyebilir. Gebe ve çocuklarda ultrasonografi birinci basamak tanı yöntemidir.
Taşı tespit etmede en duyarlı tetkik ise kontrastsız bilgisayarlı tomografidir. Düşük doz taş protokolleri ile artık bir akciğer filmindeki kadar radyasyonla bilgisayarlı tomografiler çekilebilmektedir.
Böbrek taşlarında tedavi seçenekleri nelerdir?
Gebeler, kan sulandırıcı ilaç alan hastalarda, idrar yolu enfeksiyonu olanlarda idrar yollarında bir nedenle tıkanıklık varlığında tercih edilmez.
Taşın sertliği, taş ile cilt arasındaki mesafe, taşın böbrekteki konumu ve boyutu işlemin başarısını etkileyen faktörlerdir.
F-URS(flexible-ureterorenoskopi): Uç kısmında kamera olan, ince cihazlar (fleksible ureteroskop) ile idrar yolundan (üretra) önce idrar kesesine (mesane) ve oradan da idrar kanalı (üreter) içine girilerek böbrek içine ulaşılır. Burada lazer cihazı ile taşlar kırılarak kendiliğinden düşmeye bırakılır.
Vücutta herhangi bir kesi yapılmadan yapılması ve kısa hastanede kalış süresi en büyük avantajıdır. Büyük boyuttaki böbrek taşlarında ise taştan tamamen arınma olasılığı azalmaktadır.
https://patients.uroweb.org/tr/video/ureteroskopi-urs/ linkinden bu işlemin animasyon görüntülerine ulaşabilirsiniz.
Taşlar böbreğin farklı odacıklarını (kaliks) doldurması durumunda tek bir tüpten tüm taşlara ulaşmak elinizdeki fleksible cihazlara rağmen mümkün olmayabilir. Bu durumda böbreğe birden fazla giriş yapmak gerekebilir. Bu ek girişim kararı tamamen cerrahın tecrübesine göre ameliyat esnasında vereceği bir karardır. İşlem sonunda hastanın böbreğine idrar akışını güvenli bir şekilde sağlaması, ödemin çözülmesi için tüp (nefrostomi) yerleştirilir.
Bu yöntemin en önemli komplikasyonu kanamadır. Kanlanması çok yoğun olan böbreği tüple delmek kanama riskini barındırır. Ama böbrek çevresindeki yapılar bu kanamayı kısa sürede sınırlar. PNL ameliyatlarından sonra yaklaşık hastaların %7 sinde kan transfüzyonu gerekirken; %0.5 inde ise müdahale gereken kanama gerçekleşir. Kanama riski nedeniyle kanama bozukluğu olan ya da kan sulandırıcı kullanan hastalarda ilacı kullanırken bu ameliyat yapılmaz.
Yine bu ameliyatın önemli komplikasyonlarından birisi de enfeksiyondur. Bu nedenle idrar yolu enfeksiyonu olan hastalarda bu ameliyat ertelenerek enfeksiyon tamamen tedavi edildikten sonra yapılmalıdır.
Tüm bunlara rağmen PNL ameliyatı özellikle büyük taşlarda bugün için bilinen en güvenilir ve etkinliği en yüksek tedavi yöntemlerinden birisidir.
Üreter taşlarında tedavi seçenekleri nelerdir?
Farklı anatomiye sahip böbrek taşlarında tedavi?
Atnalı böbrek, pelvik böbrek, ektopik füzyonlu böbrek, rotasyon anomalisi olan böbrek gibi böbreğin doğuştan pek çok anomalisinde taş hastalığının tedavisi özellik arz eder ve tedavi kararında tecrübe çok önemlidir. Bu hastalarda taşın böbrek içindeki lokalizasyonu, böbreğin karın içindeki lokalizasyonu ve hastanın ek hastalıklarına göre en uygun tedavi seçeneği uygulanır.
Hangi taşlar tedavi edilmelidir?
Üreter taşları büyükse (büyük tanımı için kesin bir sınır olmamakla birlikte 1 cm den büyük taşların kendiliğinden düşmesi beklenmez) ya da idrar akışını tam engelliyorsa, ağrıya neden oluyorsa, tek böbrekli ise ya da her iki üreterde taş varsa, üre yükselmişse bu taşlarda cerrahi tedavi gerekir. Sepsis ya da piyonefroz (böbreğin irinle dolması) varlığında stent (nefrostomi ya da üreteral stent) yerleştirilerek enfeksiyon tedavisi tamamlandıktan sonra taşın cerrahisi işlemin riskini belirgin olarak azaltacaktır.
Böbrek taşı büyükse (>2 cm), ağrıya neden oluyorsa, idrar akımını engelliyorsa ve böbrek anatomik/fonksiyonel olarak etkilenmişse bu taşlara müdahale edilmelidir. Taşın böbrek içindeki lokalizasyonu, böbreğin şekli ve konumu, hastanın ek rahatsızlıkları tedavide hangi yöntemin seçileceğinde bize yol gösterir.
Taş oluşum nedenleri kimlerde araştırılmalıdır?
Çocukluk çağındaki taş hastalarında, tekrarlayan taş öyküsü olanlarda, tek böbrekli taş hastalarında, aile öyküsü olanlarda, kalıtsal taş hastalığı düşünülen hastalarda muhakkak metaboik araştırma yapılmalıdır.
Taş hastalığında ilaç tedavisi var mıdır?
Taş hastalığında ilaç tedavilerinin yeri vardır. Bu alanda üreter taşlarının düşmesini kolaylaştıracak tedaviler (medical expulsive therapy) mevcut olmakla birlikte, taşın tekrar oluşma riskini azaltmak için (medical prophylaxis) kullanılan tedavi yöntemleri de mevcuttur. Burada altta yatan metabolik neden ve taş analiz sonucuna göre önleyici tedavi planlanabilir.